Фото: ChatGPT
Денеска главниот град Скопје повторно е меѓу најзагадените градови во Европа и светот, со многу високи концентрации на штетни ПМ-честички (особено PM2.5). Според податоците на светскиот сервис за мерење на квалитетот на воздухот IQAir, Скопје утрово беше рангиран како втор најзагаден град во Европа и меѓу првите 20 во светот по нивоа на аерозагадување.
Густиот смог што ја обвиткува Скопската котлина не е само визуелен знак на лош квалитет на воздухот – тој е директно поврзан со сериозни здравствени ризици. Долгорочно изложување на високи концентрации на фини честички ја зголемува веројатноста за респираторни и кардиоваскуларни болести, особено кај деца, стари лица и лица со хронични заболувања. Стручните анализи истакнуваат дека загадувањето на воздухот е поврзано со значајно зголемена стапка на болести и смртни случаи, над просекот во земји со почист воздух.
Причините за актуелното аерозагадување се повеќекратни: зимската грејна сезона со голема употреба на солидно гориво, сообраќајот со голем број стари и нееколошки возила, индустриски емисии и непланско градење што ја намалува природната циркулација на воздухот во котлината. Овие фактори, комбинирани со метеоролошките услови без ветер, создаваат долготрајна магла од смог која го „заглавува“ воздухот над градот.
Експертите истакнуваат дека и поединечните однесувања, како намалено користење на автомобилите, подобра изолација на домовите и користење јавен превоз или велосипеди, може да донесат одредено олеснување, но далеку од доволно ако не постојат системски мерки, па затоа го прашавме „ЧатГПТ“ да ни каже што може да помогне да се реши проблемот со аерозагадувањето.
Реални решенија за намалување на аерозагадувањето:
- Зелен јавен превоз – субвенционирање и модернизација на автобусите, поставување трамвај или воведување електрични возила што ќе ја заменат најзагадувачката флотa. Намалување на бројот на стари дизел возила во сообраќајот со стимули за замена со поеколошки опции.
- Поддршка за чисто греење – финансиски субвенции за домаќинства за премин од печки на солидно гориво (дрва, јаглен) на централно парно греење, гасификација или топлински пумпи, што значително го намалува внесот на ПМ-честички во воздухот.
- Ограничување на индустриски емисии – засилување и строга контрола на индустриите, фабрики и други големи емитери, воведување највисоки стандарди за филтри и технологии за прочистување на испуштања.
- Заштита на зелените површини – пошумување и одржување на паркови и зеленило што го прочистуваат воздухот, како и планирање на нови зелени појаси околу населбите.
- Информирање и едукација на јавноста – транспарентни податоци за квалитетот на воздухот, совети за населението кога е опасно да се излегува надвор и подигање на свеста за заштита на животната средина.
