Фото: Принтскрин/Телеграф.рс
Долна Каменица чува вистинско архитектонско и културно богатство – црква со уникатен бисер на српската средновековна сакрална архитектура од XIV век, која мештаните со гордост ја нарекуваат „српски Нотр Дам“. Овој назив не е случаен – спојот на позновизантиската традиција и романо-готското влијание му дал на храмот неповторлив изглед кој потсетува на големите европски градби, објави српски „Телеграф“.
Црквата според своите карактеристики припаѓа на позновизантиската архитектура. Подигната е на неправилна основа во форма на скратен вграден крст, со мала купола која доминира над градбата. Западната фасада ја красат две кули над припратата – реткост во домашната архитектура – а пред нив се наоѓаат остатоци од темели на некогашен двоен дрвен трем. На источната страна е сместена мала, полукружна олтарска апсида, додека целата структура сведочи за силното преплетување на романо-готското и византиското градителство.
Посебна вредност на храмот му дава добро сочуваниот живопис од втората половина на XIV век, дело на двајца зографи. На ѕидовите се испреплетуваат сцени од Големите празници, како и циклусот на Христовите страдања, додека централно место заземаат претставите на Богородица и ктиторските композиции.
Фреските прикажуваат и портрети на властелински семејства, светите воини Теодор Тирон и Теодор Стратилат, а особено место во кулите имаат приказите од циклусот на Свети Никола и Света Петка.
Богородичината црква припаѓа на Тимочката епархија на Српската православна црква, а како целина е заштитена како неподносливо културно добро од големо значење. Нејзината уметничка и историска вредност ги надминува локалните рамки, па не е чудо што многумина ја споредуваат со најпознатите европски храмови.
Сепак, за неа сè уште не се познати многу детали. Многу историчари се занимавале со нејзиното потекло, но вистината сè уште претставува мистерија за истражувачите, па на туристите им останува само да се восхитуваат на ова прекрасно здание.
За мештаните на Долна Каменица, ова не е само споменик од минатото, туку жив сведок на историјата и верата, гордост на крајот кој со векови им пркоси на времето.
