Во срцето на нашиот раздвижен главен град, среде непрестајна гужва и врева, постои скромна чевларска работилница, односно место каде што се поправаат ѓоновите и се плетат приказни. А чевларот Бошко, стои како осамен стражар на занает кој се намалува во овој брз свет со минливи трендови и мода.
Некогаш, занаетот на чевларите напредувал и секој град имал свои чевлари кои ги знаеле стапалата на градот и неговите улици. Во брзањето кон модерноста, зад нас ја оставивме традицијата на лепењето на старите ѓонови и чевларските чекани, но и мудроста врежана во секоја поправка.
Денес, овие чевларски раце, обложени со траги од лепак и безброј конци од закрпени чевли, продолжуваат да ја нижат иглата на традицијата. Во време кога светот ја замени кожата за гума, удобноста за модата, овој чевлар упорно ѝ пркоси на застареноста.
Неговите очи виделе генерации чевли, од кои секоја има уникатна приказна за својот носител. А тој додека ги поправа, создава наратив за издржливост, решителност и љубов кон чевларската уметност. Воздухот е исполнет со мирис на остарена кожа, а собата одекнува со ритмичкото чукање на алатите на чевларот и горчливо-слатка симфонија на занает спротивен на одливот и текот на времето.
Додека седиме среде расфрланите чевли и истрошените потпетици, сведоци сме на плимата и осеката на занаетот кој некогаш бил суштински за секоја заедница. Тоа е занает кој се повлекува, но нашиот чевлар Бошко стои непоколеблив.
Додека истражувате во ова 40-годишно патување во светот на чевларот Бошко и неговите безброј поправени чевли, вие сте поканети да ја почитувате длабочината и значењето на овој занает, да ги почитувате занаетчиите кои ја отелотворуваат традицијата и да го препознаете значењето, преданието и лекциите од овие луѓе.
– Јас работев во фабриката за чевли „Газела“, каде што беше вработен и татко ми, но по нејзиното распаѓање, отворив мала работилница за производство на чевли. Тоа траеше околу 20 години, но промените кои се случуваа во регионот придонесе да пропадне сè од производство на чевли во Македонија. Тоа не ме обесхрабри да продолжам да го работам занаетот кој го сакам. Почнав да работам. Во „Газела“ се здобив со големо искуство, па затоа не се откажав и си отворив нова работилница за поправка на чевли, раскажува Бошко кој има дуќан во Кисела Вода каде што работи веќе осум години на истата локација.
Бошко се соочувал со различни предизвици во неговата долгогодишна кариера како чевлар, а нам ни раскажа какви поправки најчесто бараат неговите клиенти.
– Клиентите најчесто бараат да им ги залепам чевлите. Од лепење до шиење, тоа најчесто бараат моите клиенти. Скапите кондури се подобри за поправка ако се кожни затоа што во таков случај знаете што ќе успеете да направите со нив и што точно може да поправите, вели искусниот чевлар низ чии раце поминале илјадници пара обувки.
Во текот на кариерата како чевлар се сретнал со најразлични модели на чевли и материјали од кои се изработени истите, па ни раскажа накратко кои алатки најчесто ги користи за поправка на обувките.
– Најчести алатки кои се користат при поправка на чевли се клешта, нож, ножици, имаме различни шила, како и други алати со чија помош успевам да ги направам обувките да бидат како нови. Постојат различни материјали, но често ми носат кожни обувки и тие се најдобри за работа. Во патиките се користи платно за поправка, а има и еко-кожа и скај кои се популарни. Најчесто клиентите бараат да им се поправат обувките од внатрешна страна, додека има и надворешни корекции, но тие се помалку, сподели Бошко со екипата на „Гладиатор.мк“.
Голема предност кај чевларот Бошко е тоа што во минатото работел во фабриката за производство на чевли „Газела“, каде што научил различни техники и ја знае основата од самиот почеток до конечен производ.
Чевларството, за жал, е занает во исчезнување, а тоа го потврдува и Бошко кој вели дека нема чираци, а и сè помалку млади луѓе сакаат да го работат овој занает, пред сè затоа што не се заработуваат премногу пари, а притоа треба да се одвои голем дел од времето за да се поправи некој производ. Сепак, не е сè толку црно, затоа што и оваа работа има свои предности.
– Во минатото во училиштето „Димитар Влахов“ имаше чевлари кои доаѓаа во фабриката „Газела“ на обука, но сега нема такво нешто. Младите не сакаат да работат како чевлари, никој не ни дошол да ме праша за да почне да го учи овој занает. Додека работев во Старата скопска чаршија имаше чираци, но сега речиси никаде ги нема. Многу тешко би се „оживеал“ овој занает. Ако нешто почнуваш од нула, тогаш е навистина тешко. Иако некои би рекле дека изгледа лесно, само земи ја кондурата и залепи, сепак не е толку едноставно како што делува на прв поглед. Има различни поправки на чевли, треба постојано да се учи, но никој не сака. Првично оваа работа не носи толку многу средства за да си дозволите чирак. Се преживува, не е толку лошо затоа што секогаш има полошо. Тука си работам сам за себе, но поминувам повеќе време во работилницата. Правам една пауза за ручек и потоа се враќам на работа. Секој ден посветувам околу 10 часа за да работам, ни открива чевларот Бошко.
Па така стариот чевлар во секој ѓон го наоѓа својот втор живот, тој и пркоси на епохата на еднократна употреба, повикувајќи нè да го негуваме она што било, а што сè уште може да биде. Неговите напори, иако скромни, се важни во зачувувањето на суштината на рачно изработената роба. Тој како еден од последените чевлари во градот е и чувар на приказни, чувар на историјата. Отпорноста што ја покажува нè потсетува дека иако светот може да брза напред, некои традиции не смеат да се останат позади.
